O tym przeczytasz w artykule:
Rynek diamentów to świat pełen precyzji, luksusu i… matematyki. Choć dla wielu osób klejnot jest po prostu symbolem piękna i miłości, dla profesjonalistów z branży jubilerskiej to także produkt inwestycyjny, którego wartość można określić według ściśle ustalonych standardów. Jednym z najważniejszych narzędzi w tym procesie jest Rapaport Price List, znany powszechnie jako Rapaport.
W tym artykule wyjaśnię, czym dokładnie jest Rapaport, jak powstał, jak działa i jakie ma znaczenie dla branży jubilerskiej i inwestorów.
Geneza Rapaport – skąd to się wzięło?
Historia Rapaport Price List zaczyna się od postaci Martina Rapaport – przedsiębiorcy, handlarza diamentów i wizjonera, który zmienił sposób, w jaki wycenia się kamienie szlachetne. Urodzony w 1952 roku w USA, w rodzinie żydowskich imigrantów, już jako młody człowiek interesował się handlem. W latach 70. wyjechał do Antwerpii – wówczas światowego centrum obróbki i handlu diamentami, gdzie zdobywał doświadczenie jako broker.
W tamtych czasach handel diamentami opierał się głównie na relacjach, reputacji i zamkniętych negocjacjach. Ceny często ustalano w sposób nieprzejrzysty, a brak standaryzacji powodował, że początkujący sprzedawcy i kupujący mieli niewielkie szanse na sprawiedliwą transakcję. Rynek był w dużej mierze hermetyczny – dostęp do wiedzy i cen mieli tylko wybrani.
Rapaport zauważył, że brak jednolitego punktu odniesienia w wycenach utrudnia nie tylko przejrzystość, ale też rozwój globalnego handlu. Postanowił stworzyć coś w rodzaju „cennika hurtowego” – dokumentu, który w jasny i ustandaryzowany sposób podawałby ceny diamentów na podstawie ich obiektywnych cech jakościowych.
Tak w 1978 roku powstał pierwszy Rapaport Diamond Report – arkusz, który szybko zyskał popularność wśród amerykańskich jubilerów. Z czasem lista stała się międzynarodowym standardem, używanym dziś w Nowym Jorku, Hongkongu, Dubaju, Bombaju, Antwerpii i praktycznie wszędzie tam, gdzie handluje się diamentami.
Czym jest Rapaport Price List?
Rapaport Price List to regularnie publikowana tabela hurtowych cen diamentów, określająca ich wartość na podstawie czterech podstawowych parametrów, znanych jako 4C:
- Carat – masa diamentu wyrażona w karatach (1 ct = 0,2 g).
Colour – barwa w skali od D (idealnie bezbarwny) do Z (wyraźnie żółtawy lub brązowawy). - Clarity – czystość, czyli ocena liczby i widoczności wewnętrznych wrostków oraz powierzchniowych skaz (od FL – Flawless, po I3 – Included).
- Cut – szlif; w klasycznej liście Rapaport szczególny nacisk kładziony jest na diamenty o szlifie okrągłym (round brilliant), ale istnieją też osobne listy dla tzw. kształtów fantazyjnych (fancy shapes).
Zdj. 1. Fragment Rapaport – zasoby własne
Jak czytać Rapaport?
Dla osoby, która pierwszy raz widzi Rapaport Price List, tabela może wyglądać jak gęsty arkusz z liczbami i skrótami. W rzeczywistości jest ona bardzo logiczna – wystarczy znać jej strukturę i oznaczenia.
Struktura tabeli
Rapaport jest podzielony na sekcje w zależności od masy diamentów:
- 0.01 do 0.03
- 0.04 do 0.07
- 0.08 do 0.14
- 0.14 do 0.17
- 0.18 do 0.22
- 0.23 do 0.29
- 0.30–0.39 ct
- 0.40–0.49 ct
- 0.50–0.69 ct
- 0.70–0.89 ct
- 0.90–0.99 ct
1.00–1.49 ct - 1.50–1.99 ct
… i tak dalej, aż po największe kamienie do 10.99 ct.
W obrębie każdej sekcji:
- w poziomie znajdują się kolory (D–M),
- w pionie znajdują się klasy czystości (FL, IF, VVS1, VVS2, VS1, VS2, SI1, SI2, I1, I2, I3),
- każda komórka w tabeli zawiera cenę w setkach dolarów amerykańskich za 1 karat.
Załóżmy, że mamy diament o parametrach: 1,20 ct, barwa G, czystość: VS1
- Wybieramy tabelę odpowiadającą masie 1.00–1.49 ct.
- Odnajdujemy kolumnę G i wiersz VS1.
- W polu przecięcia widzimy np. wartość 75.
- Ponieważ Rapaport podaje cenę w setkach dolarów, mnożymy x 100:
75 × 100 = 7 500 USD za 1,00 ct - Mnożymy przez masę kamienia:
7 500 × 1,20 = 9 000 USD (cena bazowa z Rapaport)
Format ×100 stosuje się, aby tabele były kompaktowe i szybkie w odczycie. Dzięki temu arkusz mieści wiele wariantów wag, kolorów i czystości na niewielkiej przestrzeni.
Rys. 2. Jak obliczyć cenę diamentu na podstawie Rapaport
Rapaport Spec – bardziej precyzyjne odniesienie do jakości
Standardowa lista Rapaport podaje ceny bazowe według masy, koloru i czystości, ale nie uwzględnia szczegółowych różnic jakościowych w obrębie szlifu, symetrii czy poleru.
Dlatego wprowadzono dodatkowy system, znany jako Rapaport Specification (RapSpec).
RapSpec określa, że pełna cena Rapaporta dotyczy wyłącznie diamentów certyfikowanych przez GIA (Gemological Institute of America), które mają najwyższe oceny jakości szlifu:
- 3EX – Excellent Cut, Excellent Symmetry, Excellent Polish,
- bez fluorescencji lub z minimalną fluorescencją.
Jeśli diament spełnia te kryteria, można przyjąć, że cena bazowa Rapaport jest dla niego punktem wyjścia. Natomiast wszystkie inne kamienie – z gorszym szlifem, słabszym certyfikatem, mocną fluorescencją czy pochodzące z innych laboratoriów – powinny być wyceniane z rabatem względem Rapaport.
Dzięki RapSpec rynek zyskał większą precyzję: nie tylko kolor i czystość mają znaczenie, ale także faktyczna jakość wykonania kamienia. To kluczowe, bo dwa diamenty o identycznych parametrach w 4C mogą diametralnie różnić się wartością, jeśli jeden ma perfekcyjny szlif i certyfikat GIA, a drugi – przeciętną jakość i mniej prestiżowe laboratorium.
Co dalej?
Bardzo istotne jest, że Rapaport nie jest ceną końcową. To punkt wyjścia do negocjacji. W zależności od rzeczywistych parametrów kamienia (np. fluorescencji, jakości szlifu, certyfikatu), ceny transakcyjne mogą być:
- niższe od Rapaport (tzw. Rap Discount, np. -25%),
- wyższe od Rapaport (Rap Premium, np. +5%, w przypadku rzadkich, pożądanych kamieni).
Od Rapaport do ceny rynkowej – skąd biorą się różnice?
Bardzo istotne jest, że Rapaport nie jest ceną końcową. To punkt wyjścia do negocjacji. W zależności od rzeczywistych parametrów kamienia (np. fluorescencji, jakości szlifu, certyfikatu), ceny transakcyjne mogą być niższe lub wyższe od Rapaport.
W praktyce, po odczytaniu ceny z Rapaport i przeliczeniu jej (×100 i × masa w ct), stosuje się tzw. Rap Discount lub Rap Premium.
- Rap Discount – procentowe obniżenie ceny względem Rapaport, typowe w sytuacji dużej podaży danego typu kamieni lub mniej atrakcyjnych parametrów. Przykład: -20% od ceny bazowej.
- Rap Premium – procentowe podwyższenie ceny, stosowane przy wyjątkowo rzadkich lub poszukiwanych kamieniach, np. duże diamenty najwyższej czystości i koloru.
Te korekty mogą wahać się od kilku do nawet kilkudziesięciu procent. Warto pamiętać, że w branży diamentów rabaty rzędu -25% czy -35% nie są niczym dziwnym – to normalna praktyka rynkowa.
Zdj. 3. Diament naturalny
Znaczenie Rapaport dla rynku
Rapaport od ponad 40 lat jest uniwersalnym językiem handlu diamentami.
Bez względu na to, czy transakcja odbywa się w Nowym Jorku, Antwerpii czy Bombaju, obie strony mogą odwołać się do tej samej listy cen i ustalić, o ile procent powyżej lub poniżej niej są gotowe zawrzeć umowę.
Korzyści dla rynku:
- Standaryzacja – wszyscy posługują się tym samym punktem odniesienia.
- Transparentność – łatwiej zrozumieć zmiany cen i śledzić trendy.
- Efektywność negocjacji – zamiast dyskutować o całkowitej kwocie, negocjuje się tylko odchylenie od Rapaport.
Dzięki temu możliwy jest globalny obrót diamentami bez konieczności fizycznej obecności obu stron i bez ryzyka dużych rozbieżności w wycenach.
Kontrowersje wokół Rapaport
Mimo powszechnego uznania, Rapaport ma też krytyków. Główne zastrzeżenia to:
- Oderwanie od rzeczywistości – lista bazuje na analizie ofert hurtowych, a nie na faktycznych cenach transakcyjnych.
- Wpływ na rynek – publikacja nowej listy może wpływać na postawy kupujących i sprzedających, a nie tylko odzwierciedlać sytuację.
- Zbyt duża waga Rapaport – niektórzy twierdzą, że stał się „samowystarczalnym” wskaźnikiem, który kształtuje ceny, zamiast je odzwierciedlać.
Martin Rapaport podkreśla jednak, że lista jest narzędziem orientacyjnym i że jej celem jest zwiększenie przejrzystości w handlu diamentami.
Podsumowanie – Rapaport w praktyce
Rapaport to niezastąpione narzędzie dla profesjonalistów w branży jubilerskiej i diamentowej.
- Daje jasny punkt wyjścia do wyceny.
- Umożliwia szybkie porównywanie cen diamentów o różnych parametrach.
- Pomaga w negocjacjach i budowaniu zaufania w transakcjach międzynarodowych.
Dla przeciętnego konsumenta znajomość Rapaport może być przydatna podczas rozmów z jubilerem – szczególnie, gdy chce sprawdzić, czy cena, którą mu zaproponowano, jest rozsądna. Trzeba jednak pamiętać, że cena detaliczna zawsze będzie wyższa niż wartość bazowa z Rapaport (po rabacie), ponieważ obejmuje marżę, koszty operacyjne i podatki.
